๏ พัดยศเจ้าคณะใหญ่ฝ่ายอรัญวาสี ๏๚ะ๛

พระราชาคณะฝ่ายอรัญวาสี สมัยรัชกาลที่ ๕

ลักษณะพัดยศเจ้าคณะใหญ่อรัญวาสี เป็นพัดแฉกทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ๙ แฉก พื้นผ้าตาดทองสลับตาดเงิน ปักดิ้นแล่งทอง ขอบที่เป็นแฉกปักเป็นลายเถาว์เลื้อยพรรณพฤกษา ถัดเข้ามาปักเป็นลายน่องสิงห์เนื่องกัน สลับริ้วด้วยผ้าตาดเงินปักลายไขว้สลับดอกประจำยาม สลับริ้วด้วยผ้าโหมดสีแดง กระหนาบแม่ลายซึ้งปักเป็นเถาว์เลื้อย ชั้นที่ล้อมใจกลางปักเป็นลายน่องสิงห์ต่อเนื่องกัน ใจกลางปักเป็นช่อใบเทศ ยอดงาแกะเป็นลายบัว ๕ ชั้น คอพัดแกะลายกลีบบัว ด้ามงาต่อ สันพัดแกะเป็นลายลูกฟัก ปัจจุบันพัดยศเล่มนี้ ได้จัดแสดง ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร

สมัยกรุงศรีอยุธยา "พระอุบาฬี" เป็นสมณศักดิ์พระราชาคณะฝ่ายอรัญวาสี อยู่วัดกุฏิ์ ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ ทรงเห็นว่านามพ้องกับพระอรหันตสาวก จึงเปลี่ยนราชทินนามเป็น "พระวินัยรักขิต"

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ทรงเปลี่ยนนามอีกเป็น "พระอุบาฬีคุณูปมาจารย์" พระราชทานสำหรับพระราชาคณะเจ้าคณะอรัญวาสี (เสมอชั้นธรรมพิเศษ) โดยโปรดพระราชทานเลื่อน พระธรรมเจดีย์ เป็น พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปาน พุทฺธมิตโต) อดีตเจ้าคณะใหญ่อรัญวาสี อดีตเจ้าอาวาสวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร เป็นพระราชาคณะในราชทินนามที่ "พระอุบาลีคุณูปมาจารย์” เป็นรูปแรก

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๒ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร โปรดเกล้าพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ "พระธรรมปิฎก" (เผื่อน ติสฺสทตฺโต) เป็นพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ เจ้าคณะรองฝ่ายอรัญวาสี ชั้นหิรัญบัฏ เป็นรูปแรก

รายนามพระมหาเถระผู้ครองราชทินนามนี้ มีนามดังนี้

พระอุบาฬีคุณูปมาจารย์ (ปาน) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๔๔๓-๒๔๔๗
พระอุบาฬีคุณูปมาจารย์ (เปีย จนฺทสิริ) วัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๔๔๘-๒๔๖๔
พระอุบาฬีคุณูปมาจารย์ (เข้ม ธมฺมสโร) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๔๖๔-๒๔๖๖
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (แย้ม อุปวิกาโส) วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร พ.ศ. ๒๔๖๖-๒๔๖๘
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจนฺโท) วัดบรมนิวาสราชวรวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๔๖๘-๒๔๗๕
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (นาค สุมนนาโค) วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๔๗๖-๒๔๘๒
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (เผื่อน ติสฺสทตฺโต) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๔๘๒ - ๒๔๘๘
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (โสม ฉนฺโน) วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๔๙๐-๒๕๐๐
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (วาสน์ วาสโน) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๕๐๐-๒๕๐๖
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ธีร์ ปุณฺณโก) วัดจักรวรรดิราชาวาสวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๕๐๖-๒๕๑๕
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ฟู อตฺตสิโว) วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๕๑๕-๒๕๑๖
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (กมล กมโล) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๕๑๖-๒๕๒๐
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (พุฒ สุวฑฺฒโน) วัดสุวรรณารามราชวรวิหาร สถาปนา พ.ศ. ๒๕๒๑-๒๕๓๙
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปัญญา อินฺทปญฺโญ) วัดไร่ขิง สถาปนา พ.ศ. ๒๕๓๙-๒๕๕๑
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปวง ธมฺมปญฺโญ) วัดศรีโคมคำ สถาปนา พ.ศ. ๒๕๕๑-๒๕๖๒